این نوشته حاوی تصاویر، اسناد و یک فایل صوتی برگرفته از موزیم و کتابخانه جان اف کندی سی‌وپنجمین رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا است. این اطلاعات در پوشه JFKPOF-111-004 با عنوان افغانستان: دیدار با ظاهر شاه، سپتامبر 1963 حاوی مطالبی است که توسط دفتر رئیس جمهور وقت ایالات متحده امریکا، جان اف کندی، در مورد سفر محمد ظاهر شاه پادشاه سابق افغانستان به ایالات متحده امریکا منتشر و اکنون توسط موزیم و کتابخانه کندی به همکاری حکومت ایالات متحده امریکا گردآوری شده است.
مقدمه:
سی‌وچهارمین رئیس جمهور امریکا آقای آیزنهاور، اولین رئیس جمهور ایالات متحده بود كه در دسامبر 1959 به افغانستان سفر کرد. وی در این سفر خود که در زمان نخست وزیری سردار محمد داوودخان اتفاق افتاده بود، گفت كه مردم افغانستان را “مصمم ترین گروهی كه تا به حال دیده” یافته است. آقای آیزنهاور در این دیدار از محمد ظاهر شاه پادشاه افغانستان رسما دعوت کرد تا به ایالات متحده امریکا سفر کند. پیش از سفر آقای آیزنهاور، داوود خان، نخست وزیر وقت افغانستان، جهت تلاش برای تقویت روابط بین افغانستان و ایالات متحده، در سال 1958، به این کشور سفر کرده بود و توافقنامه تبادله فرهنگی را با امریکا به امضا رسانیده بود. وی نخستین افغان بود که در کنگره آمریکا سخنرانی کرد. پس از آن، محمد ظاهر شاه، اولین رئیس دولت افغانستان بود که به همراه همسرش ملکه حمیرا ، در سال 1963، از ایالات متحده دیدار کرد. اما دیگر دوران زمامداری آقای آیزنهاور نبود، بلکه جان اف کندی رئیس‌جمهور سی‌وپنجم ایالات متحده امریکا شده بود.
در جریان این بازدید رسمی روابط افغانستان و امریکا مستحکم تر شد، اما در جریان جنگ های داخلی افغانستان، از 1983 تا 2002، روابط بین دو کشور قطع شد و سفارت های دو کشور بسته شدند.
تصویر شماره 1؛ عکس محمد ظاهرشاه، هدیه به جان اف کندی
محمد ظاهر شاه پادشاه و حمیرا ملکۀ افغانستان در سپتمبر ۱۹۶۳ به ایالات متحده سفر کردند. محمد ظاهر نخستین زعیم افغانستان بود که به کاخ سفید وارد شد و با جان اف کنیدی، رئیس جمهور آن وقت ایالات متحده دیدار کرد. نخستین تصویری که در این پوشه به آن بر می خورریم، عکسی از محمد ظاهرشاه است که به رئیس جمهور ایالات متحده امریکا هدیه داده داده شده است. در سمت راست تصویر به متن دست نویسی به زبان فارسی مواجه می شویم که در آن نگاشته شده است:
برای جلالتمآب، دوست گرامی، جناب آقای کنیدی رئیس جمهور ایالات متحده اهداء گردید.
عکسی از محمد ظاهر شاه که به جان اف کندی سپرده شده است. در این پرتره دیده می شود که به زبان فارسی نوشته شده: برای جلالتمآب، دوست گرامی، جناب آقای کنیدی رئیس جمهور ایالات متحده اهداء گردید.
تصویر شماره 2؛ اعلامیه کاخ سفید در مورد سفر ظاهرشاه به امریکا
در ادامه، نخستین اعلامیه‌ای را می‌بینید که کاخ سفید به رهبری جان اف کندی، در مورد سفر قریب‌الوقوع محمد ظاهر شاه به افغانستان منتشر کرده است. در اعلامیه آمده است:
برای انتشار در ساعت 11 شب. 20 فبروری 1963. دفتر مطبوعاتی کاخ سفید. اعلیحضرت پادشاه به همراه ملکه افغانستان دعوت رئیس جمهور و خانم کندی را برای یک سفر دولتی به ایالات متحده پذیرفتند. انتظار می‌رود که اعلیحضرت محمد ظاهر شاه و ملکه حمیرا برای یک دیدار ده روزه در 4 سپتامبر وارد ایالات متحده شوند. این اولین باری است که یک رئیس دولت افغانستان از ایالات متحده بازدید می کند. یادآوری می شود که رئیس جمهور «پیشین» آقای آیزنهاور در جریان سفر آسیایی خود در دسامبر 1959 برای مدت کوتاهی از کابل بازدید کرد. «اکنون» این سفر پادشاه و ملکه به ایالات متحده منعکس کننده روحیه دوستانه‌ای است که برای مدت طولانی مشخصه روابط افغانستان و آمریکا بوده است، به ویژه از سال 1935 که دو کشور برای اولین بار با تبادل نمایندگان دیپلماتیک موافقت کردند. سفر آتی باعث گسترش و تقویت روابط دو کشور خواهد شد.
اعلامیه کاخ سفید در مورد سفر قریب‌الوقوع محمد ظاهر شاه و ملکه ثریا به ایالات متحده امریکا منبع تصویر، موزیم اسناد اداری ایالات متحده امریکا
تصویر شماره 3؛ نخستین دیدار محمد ظاهرشاه و جان اف کندی
در توضیح این تصویر آمده است که پرزیدنت جان اف کندی با محمد ظاهر شاه (سمت راست) پادشاه افغانستان به محض ورود پادشاه به کاخ سفید، برای صرف نان شب به افتخار وی با او دست می دهد. رئیس بخش تشریفات، آقای آنژیر بیدل دوک، در مرکز ایستاده است. مکان: ایوان شمالی، کاخ سفید، واشنگتن، دی سی
جان اف کندی و محمد ظاهر شاه. عکس از: موزیم ملی و کتابخانه جان اف کندی
تصاویر چهارم؛ پنجم، ششم، هفتم، هشتم و نهم – دیدارهای تعارفی و بازدید از مراسم آتش بازی
رئیس جمهور جان اف کندی و پادشاه افغانستان، محمد ظاهر شاه (سمت چپ)، قبل از صرف نان شب به افتخار پادشاه، از پله های بزرگ کاخ سفید پایین می آیند. رئیس بخش تشریفات آنژیر بیدل دوک، در سمت راست (پشت به دوربین) ایستاده است. سالن ورودی، کاخ سفید، واشنگتن، دی سی منبع: سایت موزیم ملی و کتابخانه جان اف کندی
رئیس جمهور جان اف کندی ثبل از ضیافت نان شب به افتخار محمد ظاهر شاه و ملکه حمیرا، ملکه افغانستان، از بالکن طبقه دوم کاخ سفید به تماشای یک نمایش آتش بازی می نشیند. ایوان جنوبی، کاخ سفید، واشنگتن، دی سی
نمایی از نمایش آتش بازی بر فراز چمن جنوبی کاخ سفید، واشنگتن دی سی، قبل از صرف نان شب به افتخار پادشاه محمد ظاهر شاه و ملکه حمیرا. بنای یادبود واشنگتن در پس زمینه قابل مشاهده است. منبع تصویر: موزیم ملی جان اف کندی
اعضای سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده هنگام مارش در چمن جنوبی کاخ سفید، واشنگتن دی سی، طی مراسمی که قبل از نان شب به افتخار پادشاه محمد ظاهر شاه و ملکه حمیرا برگزار شد. بنای یادبود واشنگتن و یادبود جفرسون در پس زمینه قابل مشاهده است. منبع: موزیم ملی جان اف کندی
نمای هوایی از یک نمایش آتش بازی بر فراز چمن جنوبی کاخ سفید، واشنگتن دی سی، قبل از ضیافت نان شب به افتخار پادشاه محمد ظاهر شاه و ملکه حمیرا
ایستادن در مقابل پله های بزرگ: در تصویر خواهر پرزیدنت کندی، یونیس کندی شرایور؛ محمد ظاهر شاه; ملکه حمیرا و پرزیدنت کندی در سالون ورودی، کاخ سفید در واشنگتن، دی سی دیده می شوند.
تصاویر دهم و یازدهم ؛ ضیافت نان شب
سه تن از نیروهای گارد قدیمی ارتش ایالات متحده، پیش از ضیافت نان شب به افتخار محمد ظاهرشاه و ملکه حمیرا در اتاق پذیرایی دیپلماتیک کاخ سفید، واشنگتن دی سی، برای‌شان می‌نوازند.
کارمندان کاخ سفید، نان شب را برای ضیافت و میزبانی آقای کندی از محمدظاهر اماده کردند.
پادکست: سخنان استقبالیه جان اف کندی
در این فایل صوتی، سخنرانی کوتاه و سه دقیقه جان اف کندی را خواهید شنید که در آن از سفر محمد ظاهرشاه و همسرش ملکه حمیرا به امریکا استقبال می کند. او در این سخنرانی دستکم دوبار با شوخی، حاضران را به خنده وادار می کند.
بشنوید:
بخش‌های دیگری از سخنرانی‌های مهم:
رئیس جمهور جان اف. کندی:
“جلالتمابان، جای بسیار خوشی است که از جانب خودم و مردمم برای اولین بار شما را در ایالات متحده پذیرایی می نماییم. شما رهبری مملکت تان را به اساس تعهد به اصل آزادی به مردم تان برای مدت مدیدی داشته اید. گرچه امریکا با افغانستان را فاصله جغرافیانیی، تاریخ و فرهنگ از هم جدا می نماید ،اما در حقیقت ما هر دو برای تأمین حریت سرزمین، آزادی مردم خویش و امیدواری در آینده، وجه مشترکی داریم. ما کوشش می نماییم تا شما را در برنامه های تان حتی المقدور همراهی نماییم.”
محمد ظاهرشاه:
“جلالتمآب رئیس جمهور، از پذیرایی گرم و کلمات دوستانۀ شما که نسبت به من و کشور من اظهار داشتید، کمال امتنان را دارم. من آرزوی ملاقات با جلالتمآب شما و دیدن این دموکراسی بزرگ و آشنایی با جنبه های مختلفۀ دموکراسی شما را در دل داشته ام. هر چند شرائط جغرافیایی ما را هزاران میل از هم دورساخته، ولی عشق به آزادی و عقیده به کرامت انسانی این فاصله را از بین برده و را بطۀ نا گسستنی را بین ملت های ما بوجود آورده که ما را به هم نزدیک می سازد. درین فرصت که در کشور زیبای شما قدم می گذارم، مسرت دارم که بهترین تمنیات قلبی خودم و مردم افغانستان را به شما و ملت نجیب تان ابراز نمایم. یکبار دیگر از پذیراییی گرم شما تشکر می‌کنم”.
تصاویر دوازدهم؛ سیزدهم و چهاردهم: تقاضای محمد ظاهر شاه از کندی در مورد مسئله افغانستان و پاکستان
یادداشت برای رئیس جمهور امریکا: افغان‌ها می‌خواهند جمله‌ای اضافه کنند که می‌گوید ما برای کمک آنها به صلح در سازمان ملل ارزش قائل هستیم. ما ترجیح نمی دهیم زیرا آنها اکثر اوقات با بلوک آسیا-آفریقا علیه ما رأی می دهند. بی فایده است که آنها را به خاطر آن تحسین کنیم. با این حال، ما خوشحال خواهیم شد که یک تایید کلی از سازمان ملل را در بند ماقبل آخر لحاظ کنیم.
تصویر شانزدهم: فهرست همراهان محمد ظاهر شاه:
یادداشت: برای تهیه این گزارش، وقت زیادی گذرانده شده است. استفاده از متون و نیز تصاویر تنها با ذکر منبع مجاز است.
