زمین‌لرزه یا زلزله لرزش و جنبش زمین است که به علّت آزاد شدن انرژی ناشی از گسیخته‌گی سریع در گسل‌های پوستهٔ زمین در مدّتی کوتاه روی می‌دهد.
دلیل اصلی وقوع زلزله را می‌توان افزایش فشار بیش از حد داخل سنگ‌ها و طبقات درونی زمین بیان نمود. این فشار به حدی است که در سنگ گسستگی بوجود می‌آید و دو قطعه سنگ در امتداد سطح شکسته‌گی نسبت به یک‌دیگر حرکت می‌کنند. به سطح شکستگی که توأم با جابه‌جایی است، گسل گفته می‌شود. وقتی که سنگ شکسته می‌شود، مقدار انرژی که در زمان طولانی در برابر شکسته‌گی حالت‌های مختلفی را برای آزادسازی انرژی نهفته شده بوجود می‌آورد.
چرا زلزله‌های هندوکش مخرب و کشنده نیست؟
معمولا زلزله ۶.۱ ریشتر،زلزله کُشنده و مخرب است. اما زلزله‌هایی که در رشته کوه‌های هندوکُش رخ می‌دهد سه ویژه‌گی ارزش‌مند دارد که این ویژه‌گی‌ها، تهدید را به حداقل می‌رسانند.
۱. اکثر زلزله‌هایی که در رشته‌کوه‌های هندوکش رخ می‌دهند، زلزله‌های عمودی هستند. زلزله‌های عمودی بعضا تخریب درپی ندارند و اگر تخریب داشته باشد نیز محدود و انگشت‌شمار است. بر عکس، اما زلزله افقی، مرگ‌بار – مخرب و جبران‌ناپذیر است. شما یک گیلاس آب را کف دست خود بگذارید و آن را با سرعتی شبیه زلزله‌های۶ ریشتری بالا و پایین کنید، احتمال این‌که گیلاس آب واژگون نشود بسیار زیاد است. سپس همین گیلاس آب را دوباره بگذارید و این‌بار به حالت افقی، دست‌تان را به سمت چپ و راست حرکت دهید. این‌بار احتمال واژگون شدنش بالا می‌رود.
۲. زلزله‌هایی که در رشته‌کوه‌های هندوکش رخ می‌دهد، عمق دارند. مثلا همین زلزله امروز در ۲۱۴ کیلومتری زمین رخ داد. به این معنا که نقطه زلزله، ۲۱۴ کیلومتر از سطح زمین دور بود. شما تصور کنید «دوبرابر مسیر هرات – اسلام قلعه به سمت عمق زمین» چقدر راه است. در غیر آن، زلزله ۶.۱ ریشتری، زلزله کوچکی نیست. زلزله امروز کابل چندین ثانیه دوام کرد. در سال ۱۳۸۲، زلزله بم ۱۲ ثانیه دوام کرد، درجه اش ۶.۶ ریشتر بود اما چون عمق آن ۷.۵ کیلومتر بود ۳۰ هزار انسان را به کام مرگ برد.
۳. دوری کانون زلزله از شهرها و مناطق کلان روستایی دیگر ویژه‌گی این زلزله‌هاست. زلزله امروز ۲۶۱ کیلومتر از کابل دورتر بود. ۶۱ کیلومتر از فیض‌آباد و ۳۹ کیلومتر دورتر از نزدیک ترین ساحه مسکونی به زلزله – یعنی ولسوالی جرم. شهر بم ایران تنها ۴ کیلومتر با کانون زلزله فاصله داشت.