این مقاله به زبان آلمانی در این لینک منتشر شده و به زبان فارسی برگردان شده است.
زمانی که پادشاه افغانستان در سال ۱۹۲۸ برای یک دیدار رسمی وارد آلمان شد، نیمی از این کشور به تکاپو افتاد:
“به‌ویژه در برلین، شور و هیجانی تقریباً نمایش‌گونه پیرامون امان‌الله خان به وجود آمد. پادشاه افغانستان نخستین رئیس دولت خارجی بود که پس از جنگ جهانی به پایتخت آلمان سفر می‌کرد. تنها به همین دلیل بود که مراسم و افتخاراتی به او اختصاص یافت که هیچ تناسبی با اهمیت پادشاهی آسیایی‌اش نداشت.”
(اشپیگل، شماره ۲۱/۱۹۴۹، صفحه ۱۶)
یک دیپلمات برجستۀ وزارت خارجۀ آلمان در مرز سوئیس با یک قطار ویژه منتظر امان‌الله خان بود. پاول فون هیندنبورگ، رئیس‌جمهور آلمان، شخصاً از او استقبال کرد. برای اقامت پادشاه، یک قصر از خاندان هوهنتسولرن در اختیارش قرار داده شد. در این مکان، هدایای گوناگونی به‌سرعت روی هم انباشته شدند، از جمله گفته می‌شود که یک موتر ساخت شرکت نشنال آتوموبیل گزلشافت (NAG) نیز به او اهدا شده است.
اما پادشاه نیز دست خالی نبود. او هدایای ارزشمندی را به چندین موزه در برلین اهدا کرد. موزۀ قوم‌شناسی برلین یک نقش‌برجستۀ بودا از قرن اول میلادی دریافت کرد. همچنین، دو نسخه خطی از ادبیات فارسی متعلق به قرن پانزدهم، که با مینیاتورهای ارزشمند تزئین شده بودند، از کتابخانۀ سلطنتی کابل به کتابخانۀ دولتی پروس اهدا شد.
اما این همه ماجرا نبود:
“پادشاه دو جعبه سکه به مجموعه سکه‌های دولتی موزه قیصر فریدریش اهدا کرد. یکی از جعبه‌ها شامل ۵۷ سکه قدیمی افغان، عربی، ترکی و هندی بود که در افغانستان کشف شده بودند، از جمله تعدادی سکه طلا. جعبۀ کوچکتر شامل ده سکه‌ای بود که در آن زمان در افغانستان در گردش بودند.”
(هدایای امان‌الله به موزه‌های برلین، روزنامه Deutsche Tageszeitung، ۴ اگست ۱۹۲۸)
پادشاه به تولید سکه‌های مدرن در افغانستان، که برای کشوری عقب‌مانده بسیار پیشرفته محسوب می‌شد، افتخار می‌کرد.
پدربزرگ او، عبدالرحمن خان (حکومت: ۱۸۸۰-۱۹۰۱)، در زمان سلطنت خود تکنولوژی مدرن ضرب سکه را از بریتانیا سفارش داده بود. در پی این سفارش، شرکت بریتانیایی A. Slater Savill & Company سه دستگاه بزرگ ضرب سکه را به افغانستان تحویل داد.
در سال ۱۸۹۰، عبدالرحمن خان سه ضرابخانه‌ای را که با روش چکشی کار می‌کردند، تعطیل کرد و یک ضرابخانۀ جدید را در کابل تأسیس نمود. نخستین سکه‌ای که در این ضرابخانه ضرب شد، یک روپیه با تاریخ ۱۳۰۸ هجری قمری بود که پادشاه شخصاً اولین نمونه آن را ضرب کرد. گفته می‌شود که در نخستین سال فعالیت این ضرابخانه، ده میلیون سکه تولید شد.
سکه‌های ضرب‌شده با نشان ملی افغانستان در آن زمان تزئین شده بودند که تصویر مسجد کابل را نشان می‌داد، مسجدی که محراب آن به سمت مکه قرار داشت. محراب، طاقچه‌ای در مسجد است که جهت قبله را مشخص می‌کند.
این نقش تا امروز نیز بر پرچم‌های افغانستان دیده می‌شود:
“اغلب این نشان با یک خورشید در پس‌زمینه احاطه شده و در دو طرف آن پرچم‌هایی قرار دارند. در زیر تصویر مسجد، معمولاً توپ‌های جنگی، شمشیرها و تفنگ‌های متقاطع دیده می‌شوند. در پشت سکه‌ها معمولاً نام و عنوان حاکم وقت، تاریخ ضرب سکه و همچنین یک نقش گل یا یک تاج گلی دیده می‌شود.”
(حکیم حمیدی و مسعود حمیدی، A Catalog of Modern Coins of Afghanistan، بوستون ۲۰۱۲، صفحه ۶)
امیر عبدالرحمن خان، که در آن زمان بر افغانستان حکومت می‌کرد و اغلب به عنوان “بیسمارک افغانستان” شناخته می‌شد، قدرتی عظیم را برای پسرش حبیب‌الله خان به ارث گذاشت، قدرتی که او با دست آهنین به دست آورده بود.
حبیب‌الله خان (حکومت: ۱۹۰۱-۱۹۱۹) تلاش کرد اصلاحات پدرش را ادامه دهد، اما در عین حال، مطابق سنت کشور، حدود ۳۰۰ همسر اختیار کرد. او همچنین مشاور اصلی‌اش، عبداللطیف، را به جرم ارتکاب یک عمل برخلاف آموزه‌های اسلامی، در ۱۴ جولای ۱۹۰۳ سنگسار کرد.
با این حال، امان‌الله خان (حکومت: ۱۹۱۹-۱۹۲۹) بود که به عنوان یک مصلح بزرگ و اساسی در تاریخ افغانستان شناخته شد:
“امان‌الله، که از سوی زمینداران پیشرو، تاجران و افسران حمایت می‌شد، روند تمرکزگرایی در نظام اداری کشور را آغاز کرد. او عوارض داخلی را لغو و تجارت برده را ممنوع کرد. همچنین، تلاش کرد نظام آموزشی و دستگاه قضایی را که تا آن زمان کاملاً تحت کنترل روحانیون بود، به دولت واگذار کند. او همچنین حق دریافت مالیات را از سران قبایل سلب کرد، اما همزمان میزان مالیات و اجاره‌بهای دهقانان را افزایش داد تا نخستین گام‌های صنعتی‌سازی را عملی کند.”
(دایرةالمعارف کوچک تاریخ جهان، لایپزیگ، ۱۹۶۴، صفحه ۳۴)
سیستم پولی افغانستان به‌طور سنتی بر پایه روپیه نقره‌ای کابلی استوار بود. هر یک روپیه به ۶۰ پیسه تقسیم می‌شد. برای مقادیر بزرگ‌تر، سکه‌هایی از نقره یا مس با نام‌های ویژه وجود داشتند. بالاترین واحد پولی، طلا تله (Tilla) بود که ارزشی معادل ۱۰ روپیه داشت.
امان‌الله خان اصلاحات گسترده‌ای را در نظام پولی افغانستان اجرا کرد. او سیستم متریک را برای اوزان و مقیاس‌ها معرفی کرد و واحد پولی جدید افغانی را که دارای ۱۰ گرم نقره خام بود، جایگزین روپیه کرد. هر یک افغانی به ۱۰۰ پول (Pool) تقسیم شد. سکه طلای استاندارد جدید امانی نام داشت و ۶ گرم طلای خام وزن داشت.
به دلیل این تغییرات، سکه‌های بسیاری از دوران حکومت امان‌الله خان در گردش بودند. تنها ۱۱ نوع سکه طلایی مختلف از این دوره شناخته شده است. امروزه، سکه‌های ۱ تله (برابر با ۱۰ روپیه) و ۲ تله (برابر با ۲۰ روپیه) بیشتر در بازار دیده می‌شوند. همچنین، سکه‌های ½ امانی (۱۰ افغانی) و ۱ امانی (۲۰ افغانی) نیز قابل دستیابی هستند، اما مقادیر بالاتر نادرند.
با این حال، اصلاحات امان‌الله خان با مخالفت شدید اشرافیت قبیله‌ای و روحانیون محافظه‌کار روبه‌رو شد. پس از چندین شورش، او در ژانویه ۱۹۲۹ توسط نیروهای بنیادگرای مذهبی سرنگون شد.
