به دعوت سازمان خبرنگاران بدون مرز از هامبورگ برلین رفتم. در یک نشست خبری اختصاصی که برای بیان مشکلات خبرنگاران افغانستان ایجاد شده بود شرکت کردم.
لیزا کرتچمر و کرستین میهر، از سازمان گزارشگران بدون مرز نیز در این نشست شرکت کردند.
من در این نشست مسائل زیر را توضیح دادم:

“از سال ۲۰۰۰ میلادی کمی بیشتر از ۱۰۰ خبرنگار در در آن کشته شده‌اند، از جمله ۱۶ خبرنگار خارجی
پس از سقوط طالبان، وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان، بحرانی‌تر از هر زمان دیگری شده است. ده‌ها خبرنگار یا در خانه‌های خود مخفی شده‌اند و یا هم به یکی از کشورهای همسایه گریخته و در بدترین شرایط ممکن زندگی می‌کنند.
طالبان برای اینکه از سوی جوامع بین‌المللی به رسمیت شناخته شوند، تظاهر می‌کنند که به آزادی بیان احترام می‌گذارند اما صدها سند غیر قابل انکار وجود دارد که آنان به تعهدات خود پایبندی ندارند.
شما حتما تصاویر تن‌های کبود خبرنگارانی که در کابل لت‌وکوب شده‌اند را مشاهده کرده‌اید.
مرتضا صمدی، خبرنگاری است، که در هرات یک هفته است در زندان به سر می‌برد. ما نمی‌دانیم او تحت چه شرایطی است اما می‌دانیم که زندان‌های مخوف طالبان، مملو از شکنجه و وحشت است.

در ادامه توضیح دادم که:
از میان ۷۰۰ خبرنگار زن، هم‌اکنون تنها ۳۹ تن آنها کار رسانه‌ای می‌کنند. در سطح ولایت‌ها اما زنان کار رسانه‌ای نمی‌کنند و این خیلی وحشت‌ناک است.
در ولایات تقریبا اکثر رسانه‌های خصوصی با سقوط کابل به فعالیت خود پایان دادند. طبق آماری که من به دست آورده‌ام از میان ۵۵ رسانه در هرات دومین شهر بزرگ افغانستان، اکنون ۶ رسانه فعالیت دارند.
آن‌هم با برنامه‌های مملو از خود سانسوری، بدون حضور زنان، بدون انتقاد و بدون موسیقی و برنامه‌های تفریحی
۹۰ خانم در هرات کار خبرنگاری می‌کردند، اکنون تنها ۲ خانم کار خبرنگاری می‌کنند.
وضعیت رسانه‌ها در ولایت‌ها پیچیده‌تر است. جهان، وضعیت رسانه‌ها را از کابل رصد و در نهایت قضاوت می‌کند. این درست نیست. کابل مرکز ثقل سیاست افغانستان است. در آنجا طالبانی حکمروایی می‌کنند که دو دهه است در راه قطر، چین، روسیه، ایران و سایر کشورها در رفت‌وآمد هستند و اکنون در جست‌وجوی به رسمیت شناخته شدن هستند، اما در ولایت‌ها این‌گونه نیست. طالبانی که از دل کوه‌ها و مغاره‌ها به شهر سرازیر شدند، گمان می‌کنند که خبرنگاران به دلیل تبلیغ برای دموکراسی، واجب‌القتل هستند.
اکنون در افغانستان، بسیاری از قوانین، ملغا که نه اما از تطبیق باز مانده‌اند. طالبان بی‌تردید قانون رسانه‌های همگانی افغانستان را قبول ندارند. شما در نبود قانون نمی‌دانید چطور رفتار کنید و هر لحظه به هر بهانه‌ای ممکن است با شما برخورد شود.
هزاران زندانی در افغانستان توسط طالبان از زندان‌ها آزاد شدند، بسیاری از آن‌ها پس از نشر گزارش‌هایی از فساد و جنایت‌شان در رسانه‌ها زندانی شده بودند، خبرنگاران با صورت بالقوه زیر تهدید انتقام‌جویانه این زندانیان قرار دارند.
طالبان دارای عملکرد واحدی نیستند، رفتار طالبان از یک روستا تا روستای دیگر، از یک شهر تا شهر دیگر و از ولایت تا یک ولایت دیگر متفاوت است.
طالبان از برخی خبرنگارانی که در افغانستان باقی مانده‌اند، تعهد گرفته‌اند که دیگر فعالیت رسانه‌ای نکنند.

وحید پیمان

2021-09-16فرهنگ و هنر