جنگ‌های نیابتی امریکا و ایران در ماه‌های اخیر به ویژه در عراق به اوج خود رسیده بود. تردیدی نیست که حوادث اخیر که منجر به استعفای برهم صالح نخست وزیر عراق شد، این کشور را قرار است به زودی وارد یک فضای سیاسی جدید سازد. ایالات متحده نگران آینده عراق بود، این‌که عراق پیش رو به دست چه کسانی رهبری خواهد شد و کدام کشورها بر این سرزمین تاثیر سیاسی – اقتصادی و فرهنگی خواهند گذاشت.
آینده عراق اما هرگز به تنهایی برای ایالات متحده اهمیت استراتیژیک نداشته است. بلکه ایرانی‌ها نیز به عراق چشم دوخته‌اند. عراقی که یک جنگ ۸ ساله با ایران را نیز در کارنامه خودش ثبت داشت. عراقی که این روزها سرزمین جنگ نیابتی امریکا و ایران شده بود و در نهایت، عراقی که با حضور داعش، چندی پیش – جدی‌ترین تهدیدها را علیه امنیت ملی ایران خلق کرده بود. افزایش تظاهرات در عراق و ورود ایران و امریکا به رویدادهای این کشور، حمله شماری از حامیان دولت ایران در عراق به سفارت امریکا در بغداد و در نهایت کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، ۴۰ سال مخالفتهای ایالات متحده امریکا و ایران را وارد فاز تازه‌تری ساخت و به آن ابعاد جدی‌تری بخشید.
لطفا کانال یوتیوب چهارسو را سبسکرایب کنید تا به جالب‌ترین ویدئوهای آموزشی دسترسی داشته باشید.
حالا با کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، نیروی نظامی این کشور هشدار داده است که جبهه‌های جدید جنگ در منطقه ایجاد می‌شود. حضور سید علی خامنه ای رهبر ایران برای نخستین بار در جلسه شورای عالی امنیت ملی ایران نشان می‌دهد که نظام این کشور، از جان باختن قاسم سلیمانی سخت خشمگین است. دولت ایران گفته «درسی به امریکا می‌دهیم که همه رییس‌جمهورهایش به یاد داشته باشند.» واژه «انتقام سخت» ترند لغت‌نامه سیاسی روز جمعه در ایران بوده است. در آن‌سو، اما امریکا در بالاترین سطح ممکن، برای مقابله با هر تهدیدی آماده‌گی گرفته است. اسرائیل از جان باختن قاسم سلیمانی اظهار خشنودی کرده و همگرایی شیعی نیز در منطقه بر علیه ایالات متحده امریکا بالا گرفته است.
این همه خط و نشان، از جدی‌ترین تهدید در جریان سال‌ها مخالفت میان ایران و امریکا روایت می‌کند. تهدیدی که می‌تواند اگر تبدیل به جنگ تمام عیار شود، کشورهای مختلف منطقه را نیز تحت تاثیر قرار دهد. تردیدی نیست که چین و روسیه نیز هرگز آرام نخواهند نشست و در دیگر سوی این رویدادها، عربستان سعودی و اسراییل نیز از هیچ حمایتی در کنار امریکا دریغ نخواهند ورزید.
با همه این‌ها، عکس‌العمل ایران تعیین‌کننده رویدادهای بعدی منطقه خواهد بود. این عکس‌العمل از دو حالت خالی نیست. شاید عکس‌العمل ایران عکس‌العمل نمادینی باشد که به جنگ نینجامد و شاید ایران با توجه به تهدیدهایش درپی کشته شدن قاسم سلیمانی، روی خط سرخ‌های امریکا پا بگذارد و این منجر به شروع جنگ دیگری در خاور میانه گردد. کشته شدن حتا یک سرباز امریکایی توسط ایران، می‌تواند ترمپ را در انتخابات پیش رو در اذهان عمومی با چالش رو به‌رو سازد.
خطر جنگ از امروز نیست
خاور میانه سال‌هاست که درگیر نبردهای مختلف است. در سال‌های اخیر افزایش تلاش‌ها به جهت آوردن صلح به افغانستان و نیز شکست داعش در عراق و سوریه، امیدواری را به بازگشت آرامش به خاور میانه افزایش داده بود. حالا با خط ونشان‌هایی که ایران و امریکا در پی کشته شدن قاسم سلیمانی برای هم می‌کشند، خاور میانه بیش از هر زمان دیگری با تهدید رو به رو است.
روایت رفتن خاور میانه به سمت جنگی دیگر، از امروز و پس از جان باختن قاسم سلیمانی نیست. همین سال گذشته بود که ترمپ، گفت: » ایران سرش درد می‌کند.» ایران هم بارها گفته که حمله به منافع ایران از هر منشأای که باشد، پاسخ کوبنده در پی خواهد داشت. سال گذشته بود که ایالات متحده نیروهایش را در منطقه تقویت کرد و کارمندان دیپلماتیک غیرضروری خود را در عراق کاهش داد و بنا بر گزارش‌ها، نقشه‌های جنگی قدیمی را گردگیری کرد. در این میان پیام تهران هم همیشه واضح بوده است. حتا پیش از این عده‌ای تحلیل کرده بودند که شاید تلاش امریکا برای خروج از افغانستان و رسیدن به صلح با طالبان، نشانه‌ای از تلاش امریکا برای یک‌دست ساختن تمرکزش بر ایران باشد.
سناریوهای مختلفی برای روزهای پیش رو وجود دارد. افزایش جنگ لفظی، افزایش جنگ‌های نیابتی، افزایش حمله به منافع دو کشور در کشورهای حتا امن و حتا جنگی دیگر در خاور میانه – اما در این میان، افزایش جنگ‌های نیابتی احتمالا، جدی‌ترین سناریوی پیش رو است. البته هر کدام این اتفاقات، بسته‌گی به واکنش عملی‌ای دارد که ایران به جان باختن قاسم سلیمانی نشان دهد.
امریکا نیز علاقه ندارد که وارد جنگ تازه‌ای شود. جدی‌ترین احتمال حمله به خاک ایران در همین سال جاری خورشیدی نزدیک بود اتفاق بیفتد. دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده روز جمعه ۳۱ جوزای سال جاری در چند رشته توئیت، گزارش هایی را تائید کرد که در دقایق آخر، حمله به ایران در واکنش به سرنگونی پهپاد آمریکایی را لغو کرد. ترمپ که از سرنگونی پهباد امریکایی بر آشفته بود در آخرین دقایق، خلاف مشوره‌ای عمل کرد که از سوی مشاروانش ارایه شده بود. او حتا جان بولتون مشاور امنیت ملی ایالات متحده را چند روز بعد مجبور به استعفا کرد و تلویحا او را متهم کرد که به ایجاد یک جنگ نو،علاقه دارد.
به نظر می‌رسد که ایالات متحده علاقه‌مندی زیادی به ورود به یک جنگ نو در منطقه را ندارد و تمام تلاش خود را به خرج خواهد داد تا این اتفاق نیفتد. ترمپ در انتخابات سال آینده به رای مردم نیاز دارد. ترمپ به مردم امریکا قول داده است جنگ‌هایی که توسط دیگران آغاز شده است را متوقف می‌سازد و هزینه‌های ایالات متحده امریکا را پایین خواهد آورد. ترمپ بسیاری از جنگ‌های امریکا در دیگر نقاط جهان را «جنگ بی‌مورد» لقب داده است.
ایران نیز علاقه چندانی جهت ورود به یک جنگ تمام عیار را ندارد. ایران از وضعیت اقتصادی نابسامان ناشی از تحریم های ایالات متحده امریکا رنج می‌برد. در ایران، مردم این کشور تحت فشار اقتصادی نسبت به عملکرد حکومت این کشور ناراصی اند. افزایش قیمت تیل، همین ماه گذشته چه بلوایی که در این کشور ایجاد نکرد. حکومت ایران به خوبی می‌داند که ورود به یک جنگ تمام عیار آن‌هم بر ضد امریکا توان اقتصادی بالایی را می‌خواهد.
در این میان، جنگ نیابتی به یکی از کم مصرف‌ترین و در عین حال مخرب‌ترین جنگ‌ها در سال‌های اخیر برای کشورهای قدرتمند بدل شده است. امریکایی‌ها در عراق، افغانستان و سوریه حضور دیپلماتیک و نظامی فعال دارند و ایرانی در این کشورها نفوذ سیاسی، مذهبی و فرهنگی. ایران شاید تلاش کند که انتقام قاسم سلیمانی را از امریکا در همین کشورها بگیرد و یا حتا به منافع امریکا در کشورهای امن تر نیز حمله کند. با همه این‌ها با توجه به پر مصرف بودن جنگ میان ایران و امریکا، برخورد تمام عیار و حمله امریکا به ایران را نمی‌توان در کوتاه مدت محتمل دانست، مگر این‌که عکس‌العمل‌های ایران خلاف تصور ایالات متحده امریکا باشد.
