مقدمه
از دوران باستان، انسان‌ها برای ثبت و نمایش کمیت‌ها و اندازه‌ها، سیستم‌های عددنویسی مختلفی را ابداع کرده‌اند. این سیستم‌ها نه تنها برای محاسبات ریاضی، بلکه برای ثبت رویدادهای تاریخی، نجومی و فرهنگی نیز به کار می‌رفته‌اند. در این مقاله، به بررسی بیست سیستم عددنویسی در تمدن‌های کهن خواهیم پرداخت.
سیستم‌های عددنویسی باستانی
یکی از قدیمی‌ترین سیستم‌های عددنویسی، سیستم عددنویسی مصر باستان بود که حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح مورد استفاده قرار می‌گرفت. در این سیستم، اعداد به وسیله‌ی هیروگلیف‌ها نمایش داده می‌شدند. به عنوان مثال، عدد ۱ به وسیله‌ی یک خط عمودی، عدد ۱۰ به وسیله‌ی یک علامت شبیه به پرانتز و عدد ۱۰۰ به وسیله‌ی یک علامت شبیه به یک حلقه نمایش داده می‌شد.
- عدد ۱: یک خط عمودی
- عدد ۱۰: یک علامت شبیه به پرانتز
- عدد ۱۰۰: یک علامت شبیه به یک حلقه
سیستم عددنویسی بابل
سیستم عددنویسی بابل یکی دیگر از سیستم‌های باستانی بود که در حدود ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در بابل مورد استفاده قرار می‌گرفت. در این سیستم، اعداد به وسیله‌ی یک سیستم ۶۰ تایی نمایش داده می‌شدند. به عنوان مثال، عدد ۱ تا ۵۹ به وسیله‌ی یک سیستم ترکیبی از اعداد ۱ تا ۱۰ و ۶۰ نمایش داده می‌شد.
سیستم عددنویسی یونان
یونانیان باستان نیز سیستم عددنویسی خود را داشتند که بر اساس حروف الفبا بود. در این سیستم، هر حرف از الفبا یک ارزش عددی داشت. به عنوان مثال، حرف آلفا (Α) نمایانگر عدد ۱، حرف بتا (Β) نمایانگر عدد ۲ و به همین ترتیب بود.
سیستم عددنویسی روم
سیستم عددنویسی رومی یکی از معروف‌ترین سیستم‌های عددنویسی باستانی است که هنوز هم در برخی موارد استفاده می‌شود. در این سیستم، اعداد به وسیله‌ی حروف لاتین نمایش داده می‌شوند. به عنوان مثال، عدد ۱ به وسیله‌ی I، عدد ۵ به وسیله‌ی V و عدد ۱۰ به وسیله‌ی X نمایش داده می‌شود.
- عدد ۱: I
- عدد ۵: V
- عدد ۱۰: X
سیستم‌های عددنویسی در تمدن‌های دیگر
در تمدن‌های دیگر نیز سیستم‌های عددنویسی مختلفی وجود داشت. به عنوان مثال، در تمدن مایاها، سیستم عددنویسی بر اساس یک سیستم ۲۰ تایی بود. در تمدن چین، سیستم عددنویسی بر اساس یک سیستم ۱۰ تایی بود.
سیستم عددنویسی اعراب
سیستم عددنویسی اعراب یکی از سیستم‌های عددنویسی است که در قرن هشتم میلادی در جهان اسلام رواج پیدا کرد. این سیستم بر اساس یک سیستم ۱۰ تایی بود و از اعداد ۰ تا ۹ استفاده می‌کرد.
سیستم‌های عددنویسی در هند
در هند، سیستم‌های عددنویسی مختلفی وجود داشت. یکی از معروف‌ترین سیستم‌های عددنویسی در هند، سیستم عددنویسی وایکرمادیتیا است که در قرن ششم میلادی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
سیستم عددنویسی ژاپن
در ژاپن، سیستم‌های عددنویسی مختلفی وجود داشت. یکی از معروف‌ترین سیستم‌های عددنویسی در ژاپن، سیستم عددنویسی کانجی است که از حروف کانجی برای نمایش اعداد استفاده می‌کند.
سیستم‌های عددنویسی در کره
در کره، سیستم‌های عددنویسی مختلفی وجود داشت. یکی از معروف‌ترین سیستم‌های عددنویسی در کره، سیستم عددنویسی هانجا است که از حروف هانجا برای نمایش اعداد استفاده می‌کند.
سیستم‌های عددنویسی در مصر
در مصر، سیستم‌های عددنویسی مختلفی وجود داشت. یکی از معروف‌ترین سیستم‌های عددنویسی در مصر، سیستم عددنویسی هیروگلیف است که از علائم هیروگلیف برای نمایش اعداد استفاده می‌کند.
سیستم‌های عددنویسی در چین
در چین، سیستم‌های عددنویسی مختلفی وجود داشت. یکی از معروف‌ترین سیستم‌های عددنویسی در چین، سیستم عددنویسی چینی است که از حروف چینی برای نمایش اعداد استفاده می‌کند.
- عدد ۱: یی
- عدد ۲: ار
- عدد ۳: سان
مقایسه سیستم‌های عددنویسی
مقایسه سیستم‌های عددنویسی مختلف نشان می‌دهد که هر تمدن سعی داشته است تا سیستم عددنویسی خود را بر اساس نیازهای خود طراحی کند. برخی از سیستم‌های عددنویسی بر اساس ۱۰ تایی، برخی بر اساس ۶۰ تایی و برخی دیگر بر اساس ۲۰ تایی بودند.
بررسی سیستم‌های عددنویسی
بررسی سیستم‌های عددنویسی مختلف نشان می‌دهد که اعداد در هر تمدن به شیوه‌های مختلفی نمایش داده می‌شدند. به عنوان مثال، در سیستم عددنویسی بابل، اعداد به وسیله‌ی یک سیستم ۶۰ تایی نمایش داده می‌شدند.
خلاصه‌ای از سیستم‌های عددنویسی
در زیر، خلاصه‌ای از بیست سیستم عددنویسی در تمدن‌های کهن را مشاهده می‌کنید:
۱. سیستم عددنویسی مصر باستان
۲. سیستم عددنویسی بابل
۳. سیستم عددنویسی یونان
۴. سیستم عددنویسی روم
۵. سیستم عددنویسی اعراب
۶. سیستم عددنویسی وایکرمادیتیا (هند)
۷. سیستم عددنویسی کانجی (ژاپن)
۸. سیستم عددنویسی هانجا (کره)
۹. سیستم عددنویسی هیروگلیف (مصر)
۱۰. سیستم عددنویسی چینی
۱۱. سیستم عددنویسی مایا
۱۲. سیستم عددنویسی اینکا
۱۳. سیستم عددنویسی آزتک
۱۴. سیستم عددنویسی یهود
۱۵. سیستم عددنویسی اسلامی
۱۶. سیستم عددنویسی فارسی
۱۷. سیستم عددنویسی ترکی
۱۸. سیستم عددنویسی مغولی
۱۹. سیستم عددنویسی تبتی
۲۰. سیستم عددنویسی ویتنامی
اطلاعات تکمیلی
برای آشنایی بیشتر با سیستم‌های عددنویسی مختلف، می‌توانید به منابع مختلف مراجعه کنید. مطالعه در مورد تاریخچه‌ی اعداد و سیستم‌های عددنویسی می‌تواند اطلاعات جالبی را در اختیار شما قرار دهد.
پیوست
در زیر، جدولی از اعداد ۱ تا ۱۰ در سیستم‌های عددنویسی مختلف را مشاهده می‌کنید:
| عدد | مصر باستان | بابل | یونان | روم | اعراب |
| — | — | — | — | — | — |
| ۱ | یک خط عمودی | ۱ | آلفا (Α) | I | ۱ |
| ۲ | دو خط عمودی | ۲ | بتا (Β) | II | ۲ |
| ۳ | سه خط عمودی | ۳ | گاما (Γ) | III | ۳ |
| ۴ | چهار خط عمودی | ۴ | دلتا (Δ) | IV | ۴ |
| ۵ | پنج خط عمودی | ۵ | اپسیلون (Ε) | V | ۵ |
| ۶ | شش خط عمودی | ۶ | زتا (Ζ) | VI | ۶ |
| ۷ | هفت خط عمودی | ۷ | اتا (Η) | VII | ۷ |
| ۸ | هشت خط عمودی | ۸ | تتا (Θ) | VIII | ۸ |
| ۹ | نه خط عمودی | ۹ | یوتا (Ι) | IX | ۹ |
| ۱۰ | یک علامت شبیه به پرانتز | ۱۰ | کاپا (Κ) | X | ۱۰ |
💬 نظر شما برای ما ارزشمند است
اگر دیدگاهی، نکته‌ای یا نقدی درباره این مطلب دارید، لطفاً آن را با ما و دیگر خواننده‌گان در میان بگذارید.
از کادر زیر می‌توانید دیدگاهتان را بنویسید.
