وحید پیمان:

این سوال را خیلی‌ها می‌پرسند. تقریبا همه منتظر هستند که یکی به این سوال پاسخ بدهد.

لطفا کانال یوتیوب چهارسو را سبسکرایب کنید تا به جالب‌ترین ویدئوهای آموزشی دسترسی داشته باشید.

اجازه بدهید از اين‌جا شروع کنم:

۱۰ یا ۱۲ سال پیش، شب‌هنگام در هرات شایعه شد که امشب زلزله می‌شود. اکثر مردم به کوچه‌ و بازار برآمدند. اتفاقا آقای دکتور صبا که مسلک و دانش‌شان حوزه‌ی زمین‌شناسی است در آن زمان والی هرات بودند. آقای دکتور صبا به صورت قطع می‌دانست که آن‌چه پخش می‌شود شایعه است و شایعه‌ها هیچ مبنای علمی ندارند. اما حاضر نشد به مردم بگوید که این شایعات ساخته ذهن آدم‌های بی‌کار و دروغ‌پرداز است و حاضر نشد بگوید که هیچ منطقی نمی‌تواند این شایعه را بپذیرد. وقتی از ایشان پرسیدیم که چرا واقعیت را به مردم نمی‌گوئید؟ گفتند: “از قضای روزگار دیدی گسل‌ هرات بر حسب تصادف تکان خورد.” دیدم که حق با ایشان است‌. مردم تا صبح لرزیدند، سرما خوردند و در نهایت صبح به خانه‌های خود رفتند.

روز شنبه ۱۵ میزان امسال اما در هرات زلزله شد و هیچ‌کس آن را پیش‌بینی نکرد، دلیلش واضح بود، چون زمین‌لرزه قابل پیش‌بینی نیست.

چندین پس‌لرزه هم آمد، حتا یکی از پس‌لرزه‌ها دقیقا هم‌اندازه زمین‌لرزه نخست بود. علم زمین‌شناسی می‌گوید که ممکن است بین ۱ هفته تا ۶ ماه و گاهی تا ۱ سال پس‌لرزه‌ها دوام کنند. نترسید، چون به ندرت اتفاق می‌افتد اما باید بگویم که زلزله‌‌ای که سال ۱۸۶۱ در اندونیزی اتفاق افتاد، ۳۶ سال  پس‌لرزه در پی داشت.

برگردیم سر اصل مطلب

‌کسی گفت بروید خانه‌های‌تان، دیگری گفته یک هفته صبر کنید‌. امروز شنبه ۲۲ میزان است و ۸ روز می‌شود که اکثر مردم هرات آواره کوچه و خیابان و باغ و صحرا هستند. آن‌هم شهر و ولایتی که چرخه اقتصادش اگر از تپش باز افتد به گونه‌ای همه افغانستان متاثر می‌شود.

پس چه کنیم؟ چند روز دیگر صبر کنیم؟ بیرون بمانیم یه به خانه برگردیم؟

مردم انتظار دارند که کارشناسان زمین‌شناسی و لرزه‌نگاری به این سوال پاسخ بدهند.  من با دو زمین‌شناس به صورت رسمی و مصاحبه و با ۳ زمین‌شناس به صورت غیررسمی صحبت کردم و چندين مقاله علمی را نیز مطالعه کردم. به این نتیجه رسیدم که هیچ‌کس، هیچ متخصصی، هیچ بشری، هیچ حکومتی و هیچ نهاد علمی‌ای به خود این حق را نمی‌دهد که به شما بگوید برگردید به به خانه‌های‌تان یا برنگردید. البته استفاده‌ از واژه “برنگردید” خیلی آسان‌تر از استفاده از واژه “برگردید” است‌. چون اگر برنگشتید و حادثه‌ای رخ داد، فرد یا نهادی که گفته برنگردید نزد افکار عمومی آدم متبحری شناخته می‌شود‌. اما اگر بر حسب روزگار همه‌ چیز برعکس شد چی؟

با این اوصاف پس چکار کنیم؟ برگردیم یا برنگردیم؟

در دیگر کشورها به اين سوال این‌گونه پاسخ می‌دهند:

به طور خلاصه، زمان بازگشت به ساختمان‌ها پس از زلزله متفاوت است و تنها باید پس از بازرسی کامل توسط یک متخصص ساختمانی واجد شرایط و با راهنمایی مقامات محلی انجام شود.

اما واضح است که در کشور ما نه دسترسی به کارشناس ساختمان آن‌قدر ممکن است و نه هم مقامات محلی در این مورد تحقیقاتی انجام می‌دهند‌.  می‌دانم که تا این‌جا پاسخ قاطعی به شما داده نشده است‌. بحث را ادامه می‌دهیم …

من در سايت (آژانس مدیریت اضطرار ایالات متحده) که آن را به عنوان منبع لینک می‌کنم خواندم که بهتر است بین سه روز تا دو هفته به خانه نروید.  سه روز در اکثر مقاله‌های علنی تأکید شده است.

در این سایت علمی جاپانی اما انگلیسی زبان نیز خواندم که بهتر است حداقل تا سه روز به خانه برنگردید.

ولی متأسفانه علاوه بر شرایط زمین‌شناختی، حتا خانه‌های جاپان و امریکا با خانه‌های افغانستان قابل قیاس نیستند. خانه‌های ما در روستاها از گل و مصالح بسیار سنتی و ابتدایی جور شده‌اند.

گفت‌وگوهای رسمی و غیر رسمی من با کارشناسان به طور کل حاوی چند نکته اساسی است. آن‌ها می‌گویند:

۱. ما به کسی پیشنهاد برگشتن و برنگشتن نداریم.

۲. اگر خودمان هرات می‌بودیم ابتدا آسیب ساختمان خود را بررسی می‌کردیم و اگر مشکلی نبود، قطعا به خانه بر می‌گشتیم.

۳. زلزله قابل پیش‌بینی نیست.

۴. به شایعات اصلا توجه نکنید. اگر به شما بگویند که مثلا یک‌شنبه زلزله می‌شود و حتا یک‌شنبه زلزله شد، بازهم بر حسب یک اتفاق بوده زیرا ما می‌دانیم که زلزله پیش‌بینی نمی‌شود و اگر قرار بود کسانی پیش‌بینی می‌کردند، علم این رشته دست ماست و ما پیش‌بینی می‌کردیم.

۵. اظهار نظر در مورد زلزله‌ با حرف زدن و سخن ‌گفتن ممکن نیست. اگر روزی بشر به علم پیش‌بینی زلزله دست یابد به وسیله دستگاه‌هایی خواهد بود که تا اکنون اختراع نشده‌اند نه با خیال‌پردازی و فال‌بینی و تصور

۶. پس‌لرزه هم قابل پیش‌بینی نیست.

۷. شاید پس‌لرزه‌ها فردا متوقف شوند و شاید هم تا شش ماه الی یک‌سال دوام کند.

۸. ما باید زندگی با زلزله و پس‌لرزه را یاد بگیریم. زلزله در اکثر مناطق جهان شاید اتفاق بیفتد.

۹. گسلی که چند بار زنده جان و اطراف آن را تکان داد، حداقل مناطق مریوط به مرکز شهر را فعلا خیلی تهدید نمی‌کند.

۱۰. مردم اگر در مورد خانه‌های خود اطمینان دارند خودشان تصمیم بگیرند که برگردند. منتظر نظر کارشناسان نمانند، زیرا ‌کسی به این سوال پاسخ نمی‌دهد.

۱۱. مردم اگر از استحکام خانه خود مطمئن نیستند، کمی دیگر هم صبر کنند تا از توقف کامل پس‌لرزه‌ها مطمئن شوند.

۱۲. مردم باید ترس را کنار بگذارند، زیرا ترس باعث سراسیمگی می‌شود و بر ورحیه کودکان تاثیر بد بر جای می‌گذارد.

۱۳. علم زمین‌شناسی می‌گوید که باید زمین‌لرزه‌های اصلی تمام شده باشند و ترس‌مان کمتر شود.

پس این خود شما هستيد که با اطمینانی که از ساختمان خانه‌ی خود دارید تصمیم خواهيد گرفت که به خانه برگردید یا در بیرون بمانید. منتظر ‌کسی نباشید که کسی چنین توصیه‌ای به شما نخواهد کرد.

حالا اگر تصمیم گرفته‌اید به خانه برگردید لطفآ توجه داشته باشید:

۱. پس‌لرزه‌ها به اندازه‌ی زمین‌لرزه اولی خطرناک نیستند، مگر آن‌که ساختمان خانه شما ترک یا درز برداشته باشد.

۲. لطفا برای رفع آسیب‌های ساختمان خود زود دست به کار شوید.

۳. اگر ساختمان شما سالم است و با پس‌لرزه مواجه شدید، جیغ نکشید. فرار نکنید. زمین‌لرزه بین ۱۰ تا ۳۰ ثانیه بیشتر طول نمی‌کشد‌. بالاتر از ۸۰ درصد زمین لرزه‌ها تا همان ۱۰ الی ۱۵ ثانیه طول می‌کشند. شما فرصت کافی برای فرار ندارید، بهتر است زیر میز یا مبلمان بروید و صبر کنید تا پس لرزه تمام شود.

۴. احتیاط کنید. آسیب‌های خارج از خانه یا ساختمان‌ را بررسی کنید. سپس، اگر سازه‌ها برای ورود ایمن به نظر می‌رسند، آسیب داخل را بررسی کنید. ممکن است آسیب ساختمان در جایی رخ داده باشد که انتظارش را ندارید.

۵. به بچه‌ها روحیه بدهید. نگذارید آن‌ها آسیب بیشتری ببینند، زیرا این آسیب‌های روحی ممکن است تا سال‌ها و گاهی تا آخر عمر همراه‌شان باشد.

۶. به فکر‌ کمک به جامعه‌ای باشید که در کانون اصلی زلزله بودند و از زمین‌لرزه‌ آسیب دیدند‌.

۷. نگذاريد اقتصاد شما صدمه ببیند‌. کوشش کنید کسب و کار شما حالت‌ اصلی بگیرد.

۸. در خانه خیلی درباره زلزله حرف نزنید. حرف زدن از زلزله به شدت ترس و توهم ایجاد می‌کند. گاهی اتفاق می‌افتد که فکر کردن زیاد به زلزله به شما توهم زلزله ایجاد می‌کند‌. یعنی در حالی‌که زمین نمی‌لرزد اما شما فکر می‌کنید زمین می‌لرزد.

۹. با کسانی که دروغ می‌گویند و اخبار هیجان‌انگیز و دروغین به شما و خانواده شما منتقل می‌کنند، رو راست باشید. برایش بگویید که دروغ می‌گویی و دروغ گفتن کار زشتی است.

۱۰. چند روزی تا همه چیز برای‌تان حالت عادی بگیرد‌ وقتی که در خانه هستید، خودتان مصروف کنید. مصروف آشپزی، کتاب خواندن، بازی به کودکان، فیلم دیدن یا عبادت و هر کاری که می‌پسندید.

و در نهایت.

لبخند بزنید. لطفا نظرات خود را در بخش نظرات در ذیل همین مطلب بنویسید تا دیگرانی که مراجعه می‌کنند نیز بخوانند و دیدگاه‌های یک‌دیگر بهره ببریم.